Í september síðastliðnum sendu Samtök atvinnulífsins og Seðlabanki Íslands út könnun til forsvarsmanna 400 stærstu fyrirtækja landsins. Könnun er gerð ársfjórðungslega og veitir mikilvæga innsýn í stöðu og horfur meðal stjórnenda fyrirtækja.
Niðurstaða könnunar bendir til þess að útlit er fyrir áframhaldandi fækkun starfa á næstu sex mánuðum og skortur á starfsfólki er lítill, eins og verið hefur allt árið. Þá má gera ráð fyrir því að fjárfestingar muni dragast mikið saman milli ára. Könnunin sýnir jafnframt atvinnulíf í djúpum og dýpkandi samdrætti. Á könnunartímabilinu voru sjö mánuðir liðnir frá upphafi kórónukreppunnar.
Vísitala efnahagslífsins
Hlutfall stjórnenda sem telur aðstæður í efnahagslífinu muni almennt verða verri eftir 6 mánuði en þær eru í dag
Er skortur á starfsfólki í þínu fyrirtæki?
Verðbólguvæntingar stjórnenda næstu 12 mánuði
Þættir sem stjórnendur telja hafa mest áhrif til hækkunar á verði á vöru og þjónustu (vísitala)
Fjárfestingavísitala í september 2020 eftir atvinnugreinum
_____
* Könnunin var gerð á tímabilinu 2. til 23. september 2020 og voru spurningar 20. Í úrtaki voru 448 fyrirtæki sem teljast stærst á landinu miðað við heildarlaunagreiðslur og svaraði 231, þannig að svarhlutfall var 52%. Niðurstöður eru greindar eftir staðsetningu fyrirtækis, atvinnugrein, veltu, starfsmannafjölda og hvort fyrirtækið starfi á útflutnings- eða innanlandsmarkaði.
Í ágúst síðastliðnum sendu Samtök atvinnulífsins og Maskína út könnun til forsvarsmanna fyrirtækja innan vébanda SA, í því skyni að varpa frekara ljósi á þau efnahagslegu áhrif sem COVID-19 hefur haft á fyrirtæki og starfsmenn þeirra.
Þegar könnunin var framkvæmd höfðu 72% atvinnurekenda gripið til einhvers konar hagræðingaraðgerða í kjölfar kórónuveirufaraldursins, þar af höfðu 39% þurft að grípa til uppsagna.
Hefur fyrirtækið þitt gripið til hagræðingaraðgerða, eða mun það grípa til hagræðingaraðgerða, vegna COVID-19? Ef svo er hvers konar aðgerða hefur verið, eða verður, gripið til?
Hvað viðbrögð stjórnvalda vegna faraldursins varðar leiðir könnunin í ljós að um helmingur forsvarsmanna fyrirtækjanna taldi aðgerðir stjórnvalda hafa verið fullnægjandi, en tæpur fimmtungur segir þær hafa verið ófullnægjandi. Þá töldu tveir þriðju svarenda enn þörf á fleiri aðgerðum.
Telur þú að efnahagsaðgerðir íslenskra stjórnvalda vegna COVID-19 hafi hingað til verið fullnægjandi fyrir þitt fyrirtæki?
Ert þú sammála eða ósammála því að þörf sé á fleiri efnahagsaðgerðum íslenskra stjórnvalda vegna COVID-19?
Athygli vekur að almennt virðist sem að atvinnurekendur telji gagnsemi þeirra aðgerða sem ríkisstjórnin hefur gripið til hafa farið dvínandi með tíma. Í mars töldu 78% svarenda aðgerðarnar hafa komið að gagni en aðeins rúmur helmingur taldi svo vera í ágúst síðastliðnum. Erfitt er að fullyrða um orsakir þessa en líklega er um samspil aukinnar svartsýni um þróun faraldursins og síversnandi rekstraraðstæðna að ræða. Einnig er mögulegt að skilyrði tiltekinna úrræða hafi reynst of þröng þegar til kastanna kom. Hvoru tveggja kann að valda því að aðgerðirnar sem kynntar voru í mars gagnast atvinnurekendum nú minna en áður.
Hlutfall atvinnurekenda sem telur aðgerðir ríkisstjórnarinnar til að sporna gegn áhrifum Covid-19 sem kynntar voru í mars hafa komið að einhverju eða miklu gagni
Flestir atvinnurekendur telja hlutastarfaleiðina hafa gagnast eða 75% svarenda. Það sama á við um laun í sóttkví þó gagnsemi þess síðarnefnda hafi eðli máls samkvæmt dalað í við meira eftir því sem smitum tók að fækka í samfélaginu. Aftur á móti telja fæstir brúarlánin hafa komið sér að gagni til að sporna gegn áhrifum Covid-19, en minna en helmingur svarenda taldi þau gagnleg í mars og aðeins 4% þótti nokkurt gagn af þeim nú í ágúst.
Hlutfall atvinnurekenda sem telur aðgerðir ríkisstjórnarinnar til að sporna gegn áhrifum Covid-19 sem kynntar voru í apríl hafa komið að einhverju eða miklu gagni
Svipaða sögu er að segja þegar litið er sérstaklega til þeirra aðgerða sem kynntar voru í apríl, til viðbótar við þær sem kynntar höfðu verið í mars. Upphaflega töldu flestir, jöfnun tekjuskatts 2019 með tapi 2020 og sókn stjórnvalda til nýsköpunar koma sér að gagni, en þó aðeins minna en helmingur svarenda. Minna en 30% þóttu lokunarstyrkir gagnast sínu fyrirtæki. Hvað þessar aðgerðir varða benda svör til þess að gagnsemi þeirra hafi einnig farið minnkandi með tímanum, líkt og þeirra aðgerða sem kynntar voru í mars – og líklega sömu skýringar sem kunna að liggja þar að baki.
_____
* Könnunin var lögð fyrir forsvarsmenn fyrirtækja sem eiga aðild að SA. Könnunin fór fram dagana 19. til 24. ágúst 2020 og voru svarendur 738 talsins sem gerir 41,8% svarhlutfall.